О.В. Чижикованың "сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті тәрбиелеудегі отбасының рөлі "атты баяндамасы.

Қоғамдық өмірде болып жатқан өзгерістерге, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелеріне ерекше көңіл бөлінеді. 2014 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясының басты ерекшеліктерінің қатарына қазіргі кезеңдегі жұмыстың басым бағыттарының бірі қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру болып табылатындығы жатады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты іске асыруда ең үлкен табысқа қол жеткізген елдердің тәжірибесіне жүргізілген талдау қоғамда адамгершілік-этикалық деңгейде сыбайлас жемқорлықтан бас тарту ахуалын қалыптастыру ең тиімді тәсіл болып табылатынын көрсетті. Осыған байланысты біздің елімізде сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру бойынша мақсатты жұмыс болашақ түлектердің қызмет бейініне қарамастан барлық оқу орындарын қамтуы тиіс. 2016 жылдан бастап барлық жоғары оқу орындарында оқу процесіне "сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері"атты жаңа пән енгізілді.Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет белгілі бір әлеуметтік жүйенің тіршілік әрекетін қамтамасыз етуге бағытталған, сондықтан оның түпкі қасиеті сыбайлас жемқорлықтың барлық адамгершілік, құқықтық, экономикалық, саяси, ресурстық, технологиялық, экологиялық, әлеуметтік – психологиялық аспектілері, байланыстары мен делдалдықтары бойынша тұтас, жүйелі көзқарасы болып табылады. Адамгершілікті әлеуметтену, әлеуметтену ретінде сақтау мемлекет қызметіндегі институттардың, құқықтардың, тетіктердің, тәртіптердің, рәсімдердің белгілі бір жағдайын талап етеді. Бұл мәселеде өркениеттік бірегейлік ерекше маңызға ие. Біздің еліміз үшін бұл көптеген басқа мемлекеттер сияқты маңызды. Жаңа қазақстандық мемлекеттіліктің құрылысы жағдайында біз үшін егемен Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте оның себебін жоя отырып, жандандырылуы тиіс өзіндік табыстылық коды, әлеуеті мен құндылықтары бар екенін түсіну маңызды. Қоғам мүшелерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеті басты факторлардың бірі болып табыладықоғамды тұрақтандыру қоғамның кез келген құрылымдық деңгейінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға қарсы күрестің табыстылығын айқындайды. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы тәрбиеде заңнаманың сапасы да, құқық қолдану нысандары да, шарттық міндеттемелерді сақтау да, азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін сот арқылы қорғау да маңызды. Моральдық-құқықтық принциптер мен ақылға қонымды конформистік нанымдарды білудің үйлесімі қоғам өміріндегі тұрақтылықтың, реттіліктің күшті факторы болып табылады. Осылайша, сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананың деңгейі, демек, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет адамның және қоғамның сыбайлас жемқорлықтың тұрақсыздандыратын Күшін түсіну дәрежесіне байланысты деп айтуға болады.Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті тәрбиелеудің міндеті студент жастардың азаматтық ұстанымы ретінде сыбайлас жемқорлыққа нөлдік төзімділікті бекіту, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға тұрақты иммунитетті қалыптастыру, оларды көпшілік алдында айыптау болып табылады. Адамгершілік принциптері өсірілген қоғамда заңдар сақталады, сыбайлас жемқор өзін жайсыз сезінеді, өз іс-әрекетінде шектеулі және өзінің қылмыстық мүмкіндіктерін жүзеге асыра алмайды. Басқаша айтқанда, мораль (қолданыстағы мінез-құлық ережелерінің жиынтығы ретінде) және жоғары моральдық орта сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық әрекетін айтарлықтай қиындатады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл үшін тек жазалау шаралары жеткіліксіз. Соттар тағайындайтын жазалардың барлық қаттылығымен және көрнекі тұтқындаулардың көрінуімен қарапайым адам өзіне шындық қоятын қарапайым сұрақтарға жауап табуы керек. Бақылаулардың бүкіл кешенінен адам сыбайлас жемқорлыққа және оның қоғам өміріне және өзінің өмірлік перспективаларына теріс әсеріне қатысты өз тұжырымдарын жасайды.